Ateş, vücudun enfeksiyona karşı verdiği doğal bir tepkidır. Genelde viral enfeksiyonlar (koğuşuk, soğuk algınlığı, gastroenterit) veya nadiren bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle yükselir. 38°C’nin üzerinde konuşulur. Evde dikkat edilecekler: yeterli sıvı alımı, dinlenme, uygun boya kıyafeti; 39°C ve üzerinde veya 2 gün geçmeden yükselen ateş varsa, 3 yaş altında 24 saat içinde doktorla temasa geçin; 3 ay–3 yaş arası yüksek ateşte acil durum belirtileriyle (zor nefes alma, sürekli ağlama, uyuşukluk, su sistemi kusma), hemen sağlık kuruluşuna başvurun.

Çocuklarda çoğunlukla zararsız nedenlerle (gastrit, boğaz enfeksiyonu, yoğun fiziksel aktivite) ortaya çıkar. Ancak yakınlarda nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma veya gece sık tekrarlayan göğüs ağrısı varsa mutlaka doktora başvurun. Özellikle göğüs ağrısı sırt, kollara da yayıyorsa veya ateşle birliktse doktordan randevu alın.

• Süt veya süt ürünü günlük hedef: 2-3 porsiyon (yaşa göre değişir).
• Meyve ve sebze: haftalık renkli ve çeşitli seçenekler.
• Tam tahıllı ürünler ve sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado) dengeli tüketim.
• Şekerli içecekleri sınırlayın, işlenmiş gıdaları azaltın.
• Özet: her ana öğünde protein, karbonhidrat ve sebze/meyve dengesini hedefleyin; porsiyonlar çocuğun yaşına ve aktivite düzeyine göre ayarlanır.

Düzenli fiziksel aktivite çocuğun kemik, kas gelişimine, kilo kontrolüne ve ruh sağlığına katkı sağlar. Günlük en az 60 dakika orta şiddette hareket önerilir. Ekran süresini sınırlayın, güvenli oyun alanları sağlayın.

Evet, aşılar güvenlidir ve çocukluk dönemindeki enfeksiyonları önlemede temel rol oynar. Aşının yan etkileri genelde hafif ve geçicidir (kısa ateş, enjeksiyon yerinde ağrı). Aşılama takvimine uymak salgınların ve ağır hastalıkların azalmasına katkıda bulunur.

• Günlük idrar çıkışı azaldıysa veya 6 saatten uzun süren konserlerle susuzluk belirtisi varsa.
• Kusma ve ishal 24 saatten uzun sürüyorsa veya kanlı dışkı varsa.
• 6 ayın altındakilerde yüksek ateş, halsizlik veya uyku halinde tepkisizlik varsa acil yardım alın.

Kaşıntı, kurdeşen, burun akıntısı, hapşırma gibi belirtiler alerjiyi gösterebilir. Nefes darlığı, dudak/tepe şişmesi gibi belirtiler anafilaksi riski taşır; böyle bir durumda acil yardım alın. Kronik belirtiler için alerji kliniğine yönlendirme yapılır.

• Emzirme/beslenme sırasında yutulan havayı azaltmaya çalışın (daha sık ama küçük porsiyonlar).
• Gaz yapan yiyeceklerden bazıları (fazla kabuklu baklagiller, gaz yapıcı sebzeler) geçici olarak azaltılabilir.
• Sırtına hafif masaj, kısa süreli karnı rahatlatan pozisyonlar yardımcı olabilir.

Yeterli uyku, büyüme, öğrenme ve duygu düzeni için kritiktir. Yaşa göre uyku süresi değişir; örneğin bebeklerde daha uzun uyku, okul öncesi çocuklarda 10–13 saat arası, okul çağında 9–11 saat önerilir.

• Ağırlık takibini doktor kontrolünde yapın.
• Öğünleri düzenli ve porsiyon kontrollü tutun.
• Şekerli ve işlenmiş gıdaları sınırlayın; bol su ve sağlıklı atıştırmalıklar tercih edin.
• Aile olarak aktif olun; ekran başında geçirme süresini sınırlayın.

Hem sağlık hem de gelenekler bakımından önemli bir işlem olan sünnetin aynı zamanda cerrahi bir operasyon olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden de sünnet işleminin hastane koşullarında ve cerrahlar tarafından yapılması gerekir. Altıncı ve dokuzuncu ay arası sünnet için en ideal dönem olarak kabul edilir. Cinsel gelişim dönemi olan 2-6 yaş arasında sünnet bazı sakıncalar oluşturur. Bu yüzden altı ay ila dokuzuncu ay arasında uygulanmayan sünnet işlemi için 7-10 yaş aralığını beklemekte yarar vardır.

Emzik kullanımı, özellikle uyku sırasında ani bebek ölümü sendromu riskini azaltabilmekte ve erken doğan bebeklerin nörolojik olgunlaşmasını desteklemektedir. Ancak bebeklerde ilk 1 ay içinde emzik kullanımına başlanması, anne sütü alma süresini kısaltabilir. Emzik kullanımına bir yaşından sonra devam edilmesi durumunda ise kulak enfeksiyonlarının gelişmesi ve dişlerde çapraşıklık riskleri oluşur. Bu nedenle bir yaşın sonunda emzik kullanımı bırakılmalıdır.

Çocuk iki yaşını doldurduktan sonra tuvalet eğitimi verilebilir. Çocuk tuvalet konusunda kendini ifade edebiliyorsa, tuvalet konusu ile ilgili sorular sorabiliyorsa, kirli bezden rahatsız oluyorsa, durup ve bekleyerek tuvaletini yapıyorsa, gündüz uykusundan kuru kalkmaya başlamışsa, çocuk tuvalet eğitimine hazır demektir.

Yenidoğan döneminden itibaren mutlaka kullanılması gereken vitaminler vardır. K vitamini 1 mg, doğum odasında ilk müdahalelerden biri olarak uygulanır. Daha sonra bebekler 15 günlük olunca D vitamini 400-800 ünite/gün olarak başlanır ve 1 yaşına kadar devam edilir.